28 tydzień ciąży – rozwój dziecka. Dziecko w dwudziestym ósmym tygodniu ciąży osiąga około 37 cm wzrostu. Meszek płodowy na ciałku maluszka zanika, pozostając jedynie na pleckach i ramionach. W dalszym ciągu rosną włosy i paznokcie, choć jest to sprawa dość indywidualna. Jedne dzieci rodzą się zupełnie łyse, a inne mają
Dziecko Mama Maluszek powoli zaczyna przypominać kijankę. W jego mikroskopijnym, około pięciomilimetrowym ciałku można wyróżnić już główkę, tułów i coś w rodzaju ogonka. Ten ostatni z czasem zaniknie, stopniowo obrastany kolejnymi tkankami organizmu. Serduszko, na razie złożone jedynie z dwóch części, powoli zaczyna pompować krew i bić. Malutki embrion znajduje się w woreczku pełnym płynów. To właśnie one dostarczają mu niezbędnych do dalszego życia i rozwoju składników. Dodatkowo, w organizmie dziecka zaczyna tworzyć się krtań oraz ucho wewnętrzne. Już niedługo wykształcane będą również płuca, wątroba oraz niektóre części układu pokarmowego. To właśnie w tym okresie ciąży możesz dowiedzieć się, że poranne mdłości, wcale nie bywają jedynie poranne. Czasem zdarza się również, że częste nudności powodują spadek masy. Samopoczucia niestety nie będą poprawiały również częste zmiany nastroju. Wszystkiemu winne są hormony, które teraz buzują w Twoim organizmie. Mimo braku apetytu, pamiętaj, że rozwijające się w Twoim brzuchu dziecko potrzebuje składników odżywczych, staraj się więc regularnie odżywiać. W tym czasie powinnaś wykonać wszystkie niezbędne badania, w tym także morfologię, badanie ogólne moczu oraz cytologię. Lekarz z pewnością da Ci potrzebne skierowania. Czy wiesz, że... Waga dziecka: 0,8gWielkość dziecka: 5-6mm
Pośrodku 2 trymestru i w 5 miesiącu ciąży w Twoim brzuchu całkiem sporo się dzieje. W tym okresie coraz więcej kobiet wreszcie czuje ruchy swojego dziecka. O tym, dlaczego niektóre muszą poczekać nieco dłużej, dlaczego powinnaś unikać pewnych potraw i jak przebiega rozwój Twojego maleństwa w 19 tygodniu ciąży, przeczytasz tutaj!
Ty sama możesz zaobserwować już zmiany w swoim ciele. Być może nie dopinasz się w ulubione ciasne dżinsy, ale nie dzieje się tak w wyniku powiększania się macicy, a zmian hormonalnych, które przygotowują Twój organizm na powiększenie się macicy, a także na sam poród. Szósty tydzień ciąży – jak rozwija się zarodek?
6 tydzień ciąży to również 4 tydzień życia dziecka. W tym momencie kończy się okres tworzenia trzech listków zarodkowych, podczas gdy rozpoczyna się czas powstawania z nich kluczowych dla rozwoju narządów i układów. Zobacz, kiedy dokładnie rozpoczyna się i kończy okres zarodkowy, jakie struktury rozwijają się z poszczególnych listków oraz jak wygląda zarodek na tym etapie. W 6 tygodniu ciąży również w ciele kobiety zachodzą już poważne zmiany — większość przyszłych mam odczuwa wyraźne objawy jak powiększenie piersi, „huśtawka nastrojów” bądź poranne mdłości. Poznaj powszechnie występujące symptomy i sprawdź również jakiego przyrostu wagi możesz się spodziewać w trakcie nadchodzących miesięcy. Czym jest okres zarodkowy? Co powstaje z trzech listków zarodkowych? Jak rozwija się zarodek w 6 tygodniu ciąży? Co dzieje się z ciałem kobiety w 6 tygodniu ciąży? Charakterystyczne objawy ciążowe Jak wzrasta masa ciała w ciąży? Czym jest okres zarodkowy? Prenatalny czas życia człowieka dzieli się przede wszystkim na okres zarodkowy i okres płodowy. Okres zarodkowy można również podzielić na kolejne dwie fazy: – listków zarodkowych, – zarodkowy. Okres listków zarodkowych trwa od momentu implantacji zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy (ok. 6-12 dni po zapłodnieniu), a kończy się mniej więcej pod koniec 5 tygodnia ciąży, czyli 3 tygodnia życia zarodka (ok. 21 dni po zapłodnieniu). W tym czasie zygota przekształca się w morulę i blastocystę by utworzyć w końcu tarczkę zarodkową, składającą się z trzech listków zarodkowych (ektoderma, mezoderma, endoderma) — wyspecjalizowanych grup komórek, z których powstaną konkretne narządy. Po wykształceniu trzech listków zarodkowych rozpoczyna się również kolejna faza rozwoju zarodka. Jest to właściwy okres zarodkowy, trwający mniej więcej od 4 do 8 tygodnia życia zarodka, czyli od 6 tygodnia ciąży. Okres zarodkowy to z pewnością przede wszystkim czas przechodzenia procesu organogenezy, podczas którego — jak sama nazwa wskazuje — powstają zalążki najważniejszych ludzkich organów. Proces ten rozpoczął się już w 5 tygodniu ciąży, kiedy zarodek wytworzył zaczątki centralnego układu nerwowego oraz układu sercowo-naczyniowego. Okres zarodkowy to także czas rozpoczęcia innego procesu: morfogenezy, czyli kształtowania zarysów ciała. Warto również pamiętać, że jest to również okres, w którym zarodek jest szczególnie wrażliwy na czynniki teratogenne, czyli mogące wywoływać różnego rodzaju wady wrodzone, a nawet poronienie1. 1. Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 Co powstaje z trzech listków zarodkowych? W okresie zarodkowym komórki pogrupowane w 3 listki zarodkowe dalej dzielą się i różnicują, by w końcu stworzyć najważniejsze struktury zarodka. Mezoderma różnicuje się na mezodermę przyosiową, pośrednią i boczną. – Na skutek podziałów mezodermy przyosiowej powstają somity (patrz ramka): potyliczne, szyjne, piersiowe, lędźwiowe, krzyżowe i ogonowe. Pod koniec 6 tygodnia ciąży w każdym somicie można wyodrębnić 3 części: sklerotom, miotom oraz dermatom. Komórki sklerotomu biorą udział w budowaniu elementów chrzęstnych, kostnych oraz włóknistych kręgosłupa. Ważnym aspektem jest, że miotom uczestniczy w budowaniu mięśni poprzecznie prążkowanych tułowia oraz kończyn, z dermatomu powstanie tkanka podskórna oraz skóra właściwa. – Z połączenia mezodermy pośredniej, somitu i mezodermy bocznej utworzy się układ wydalniczy oraz płciowy. – Również z mezodermy bocznej powstaną takie struktury jak tkanki narządów trzewnych, tkanka mięśniowa serca, układ sercowo-naczyniowy i limfatyczny, krwinki, śledziona, kora nadnerczy, szpik kostny i błony surowicze. Endodermę można podzielić na zarodkową, czyli jelito pierwotne, oraz pozazarodkową, która stanowi wyściółkę omoczni oraz pęcherzyka żółtkowego. W 6 tygodniu ciąży jelito pierwotne jest już podzielone na 3 części: jelito głowowe, środkowe i ogonowe. Na końcu jelita głowowego znajduje się zawiązek ust, w odcinku ogonowym zawiązek odbytu. Połączenie jelita środkowego i pęcherzyka żółtkowego stanowi przewód żółtkowo-jelitowy, który stopniowo zanika, a potem bierze udział w tworzeniu najpierw szypuły brzusznej, a w końcu pępowiny. Oprócz wyściółki nabłonkowej przewodu pokarmowego oraz jego gruczołów endoderma tworzy również nabłonek gardła, tchawicy, oskrzeli, krtani, płuc czy migdałków, a także tarczycę, grasicę, pęcherz moczowy, cewkę moczową, wątrobę, pęcherzyk żółciowy, część przedsionkową pochwy czy gruczoły opuszkowo-cewkowe. Ektoderma ulega podziałowi na ektodermę okrywającą, będącą przyszłym budulcem naskórka, oraz neuroektodermę, z której powstaje cewa nerwowa. Pod koniec 6 tygodnia ciąży dochodzi również do zamknięcia wszystkich jej otworów — z jej części głowowej wykształcą się pęcherzyki mózgowe, a z ogonowej rdzeń kręgowy. Oprócz budowania układu nerwowego ektoderma odpowiada też za rozwój siatkówki, szyszynki czy płata tylnego przysadki2. Warto wiedzieć Czym są somity i wiek somitarny? Somity, nazywane też czasem praczłonami, to bloki komórek nabłonkowych o kulistym kształcie, występujące parzyście, umiejscowione po dwóch stronach struny grzbietowej. Powstają w wyniku podziału mezodermy przyosiowej pod koniec 5 tygodnia ciąży. Na dalszym etapie rozwoju wezmą udział w tworzeniu skóry, mięśni tułowia czy elementów szkieletu. Pierwsze dwa tworzące parę somity powstają w głowowej części struny grzbietowej. Nowe pary somitów tworzyć się będą wzdłuż niej, w kierunku części ogonowej. Sprawią, że zarodek będzie miał wygląd segmentowy. Dzięki liczbie somitów możliwe jest ustalenie orientacyjnego wieku zarodka; dlatego jest to właśnie tak zwany wiek somitarny lub okres somitarny. Przykładowo, w 22 dniu życia (początek 6 tygodnia ciąży) zarodek ma od 7 do 10 somitów, z kolei w 28 dniu życia (koniec 6 tygodnia) jest to już 26-29 somitów. Źródła: Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012, Encyklopedia PWN online, 2. Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 Jak rozwija się zarodek w 6 tygodniu ciąży? W trakcie 6 tygodnia ciąży zarodek rośnie od ok. 2,5 mm do 4 lub nawet 6 mm., a jego główne cechy zewnętrzne to widoczne łuki skrzelowe oraz tworzące segmenty somity. Również na początku tego okresu funkcjonuje już pierwotny układ sercowo-naczyniowy — możliwe jest zaobserwowanie bicia (choć należałoby je raczej nazwać „trzepotaniem”) serca. Do tej pory zarodek był wyprostowany, teraz zaczyna się delikatnie zginać, a pod koniec 6 tygodnia ciąży będzie już zgięty w kształt litery „C”. Również cewa nerwowa, zamknięta tylko w środkowej części, zamknie się całkowicie (przednia i tylna część) do około 28 dnia życia. Po obu jej stronach powstawać będą somity (patrz ramka), w kierunku od głowowej do ogonowej części — pod koniec tygodnia będzie ich około 30. Mniej więcej w połowie 6 tygodnia ciąży zarodek ma już trzy pary łuków skrzelowych, a w okolicy głowowej można zauważyć charakterystyczne uwypuklenie: to trzy pęcherzyki mózgowe. W okolicy brzuszno-bocznej zauważalne są z kolei zawiązki kończyn górnych. Pod koniec tego tygodnia tworzy się ostatnia para łuków skrzelowych, zawiązki kończyn dolnych oraz plakody soczewkowe, z których powstaną soczewki oczu. Zarodek ma też już zalążki ucha wewnętrznego oraz widoczny ogon, choć ten powoli zanika. Ważnym procesem, mającym miejsce również około 6 tygodnia ciąży, jest tak zwane fałdowanie zarodka. Jest ono następstwem szybkiego wzrostu zarodka, w szczególności rdzenia kręgowego oraz mózgowia3. Do powstania osi głowowo-ogonowej dochodzi zaraz po pojawieniu się smugi pierwotnej, jednak wytworzenie charakterystycznego walcowatego kształtu oraz wyraźne wyodrębnienie okolicy głowowej i ogonowej jest możliwe dopiero po przejściu procesu fałdowania składającej się z 3 listków tarczki zarodkowej. Zarodek ulega zagięciu, tworząc fałd głowowy i fałd ogonowy. Z kolei zagięcie brzegów tarczki powoduje powstanie fałdów bocznych (prawego i lewego). Fałdowanie poprzeczne skutkuje oddzieleniem się zarodka od pęcherzyka żółtkowego. Z czym się wiąże powstanie poszczególnych fałdów? W procesie fałdowania, rozpoczynającym się pod koniec 5 tygodnia ciąży, powstaje fałd głowowy, ogonowy również boczny lewy i boczny prawy. – Fałd głowowy: powstaje od końca 3 tygodnia życia zarodka, kiedy z fałdów nerwowych buduje się mózgowie. W trakcie jego tworzenia do wnętrza zarodka wciągnięta zostaje część pęcherzyka żółtkowego, tworząca odtąd jelito przednie, kończące się błoną ustno-gardłową i również te położone pomiędzy mózgiem a sercem. Jednocześnie powstaje także zalążek przepony, rozwija się wątroba. – Fałd ogonowy: powstaje nieco później niż głowowy, na skutek wzrostu zaczątków rdzenia kręgowego. Dlatego w trakcie jego tworzenia wciągnięta do wewnątrz część pęcherzyka żółtkowego tworzy jelito tylne, z którego obwodowej części powstanie stek — zalążek pęcherza moczowego i odbytnicy. Szypuła łącząca, z której rozwinie się sznur pępowinowy, łączy się z powierzchnią brzuszną. – również Fałdy boczne (prawy i lewy): powstają na skutek wzrostu somitów. Po fałdowaniu poprzecznym pozostała część pęcherzyka żółtkowego tworzy jelito środkowe, które za pomocą tzw. przewodu żółtkowo-jelitowego łączy się ze szczątkowym pęcherzykiem. Ten przewód wejdzie później w skład pępowiny. Na skutek fałdowania bocznego zmniejsza się też stopniowo połączenie pomiędzy wewnątrzarodkową i zewnątrzzarodkową jamą ciała. Źródła: Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone. Od zapłodnienia do urodzenia, 2013, Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 Sprawdź, jak rozwijają się poszczególne narządy i układy Układ sercowo-naczyniowy Serce to pierwszy narząd działający w ciele zarodka. Ok. 21-22 dnia życia zaczyna się kurczyć, a od 6 tygodnia ciąży zaczynają kształtować się przegrody. Bicie serca jest możliwe dzięki powstaniu węzła zatokowo-przedsionkowego. W pierwszej fazie serce uderza ok. 80 razy na minutę. Układ oddechowy Tworzy się w 6 tygodniu ciąży z uchyłka oddechowego — to wypukłość powstała na ścianie pierwotnego jelita przedniego. Powstają również zaczątki krtani i tchawicy, a uchyłek oddechowy rozszerza się i przekształca w pęcherzyk płucny. Układ pokarmowy Na skutek procesu fałdowania w 6 tygodniu ciąży jelito pierwotne dzieli się na kilka części: w części głowowej zamyka je błona ustno-gardłowa, a w części ogonowej błona stekowa. Po pęknięciu błon tworzy się gardło i przełyk, rozwijają się również żołądek, wątroba, trzustka i dwunastnica. Układ moczowo-płciowy Około 6 tygodnia ciąży zanika przednercze, będące przejściowym narządem; na bardziej zaawansowany rozwój układu moczowo-płciowego trzeba jeszcze jednak poczekać. Na razie tzw. grzebień moczowo-płciowy dzieli się na dwie struktury: sznur płciowy i sznur nerkotwórczy. Układ nerwowy Pod koniec 6 tygodnia ciąży cewa nerwowa jest już bez wątpienia całkowicie zamknięta, co pozwala na prawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. W odcinku głowowym dochodzi do powstania 3 pęcherzyków mózgowych: jest to przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie. Narządy zmysłów Na początku 6 tygodnia ciąży z uwypukleń międzymózgowia tworzą się pęcherzyki oczne, powstają też zawiązki soczewek. Kształtuje się również tzw. plakoda uszna, przekształcająca się w pęcherzyk uszny. W tym samym tygodniu zarodek ma już też zalążek nosa i jamy nosowej. Powoli formuje się również twarz. Układ hormonalny Od 5 tygodnia ciąży rozwija się już przysadka mózgowa, w 6 tygodniu powstaje pierwotna kora nadnerczy i zawiązek tarczycy oraz przytarczyc. Kończyny i układ kostny Pod koniec 6 tygodnia ciąży somity dzielą się na sklerotom i dermatomiotom. Ze sklerotomu powstają komórki różnicujące się później w komórki tkanki łącznej. W tym tygodniu zauważyć już można również zawiązki kończyn — najpierw górnych, potem dolnych. Źródło: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 3. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone. Od zapłodnienia do urodzenia, 2013 Co się dzieje z ciałem kobiety w 6 tygodniu ciąży? Od początku ciąży w ciele kobiety zachodzą liczne zmiany — chociaż nadal jest to wczesny etap, organizm już zaczyna funkcjonować w nieco inny sposób. Bardzo szybko zwiększeniu ulega objętość krwi. Pomiędzy 6 a 12 tygodniem ciąży zwiększa się ona o mniej więcej 10-15%. Stopniowo zwiększająca się objętość osocza jest jednocześnie związana ze zmniejszonym wzrostem erytrocytów, prowadzącym do tzw. fizjologicznej niedokrwistości ciężarnych. Zwiększenie objętości krwi odgrywa ważną rolę; ma wpływ na: – dostarczenie krwi do macicy, która w ciąży jest dużo większa i silnie unaczyniona, – dostarczenie składników odżywczych rozwijającemu się łożysku oraz płodowi, – usprawnienie pracy nerek matki, które odpowiadają za usuwanie produktów przemiany materii nie tylko matki, ale i płodu, – również obniżenie lepkości krwi, konieczne dla poprawy jej przepływu. W trakcie I trymestru stopniowo zwiększa się również objętość wyrzutowa serca oraz pojemność minutowa serca. Jest to wynikiem zwiększenia objętości krwi w krwioobiegu oraz zmniejszenia lepkości krwi. W tym okresie można też zaobserwować spadek ciśnienia tętniczego. Wiele zmian zachodzi w układzie moczowym. Utrzymujące się podczas ciąży wysokie stężenie progesteronu powoduje relaksację pęcherza moczowego, poszerzenie moczowodów oraz miedniczek nerkowych. Wpływ na zmiany zachodzące w układzie moczowym ma też powiększająca się i uciskająca jego elementy macica. W trakcie ciąży przepływ krwi przez nerki zwiększa się aż o 80%. W 6 tygodniu ciąży możliwe również jest już odczuwanie dolegliwości związanych ze zmianami motoryki układu pokarmowego, wynikającymi przede wszystkim z wysokiego poziomu żeńskich hormonów płciowych oraz z powiększania się macicy. Możemy mieć do czynienia z przemieszczaniem się żołądka, spowolnioną perystaltyką przełyku, jelita cienkiego oraz okrężnicy4. 4. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Charakterystyczne objawy ciąży 6 tydzień ciąży to połowa pierwszego trymestru. W tym czasie większość kobiet odczuwa wyraźne sygnały świadczące o zajściu w ciążę, zazwyczaj doszło już do wykonania testu ciążowego. Może się jednak zdarzyć, że kobieta miesiączkująca nieregularnie dopiero ciążę odkryje, bądź też, że pomimo świadomości bycia w ciąży nie będzie odczuwać żadnych objawów, pomijając zatrzymanie menstruacji. Nudności, a potem także wymioty, należą do najczęściej występujących objawów. Mogą zacząć się już po 4 tygodniu ciąży, a w 6 tygodniu są już zjawiskiem powszechnie występującym: dotyczą 50-70% ciężarnych. Warto jednak wiedzieć, że zazwyczaj ustają około 14-16 tygodnia. Dolegliwości te spowodowane są przede wszystkim wysokim stężeniem hormonów ciążowych: estrogenów, progesteronu oraz HCG, czyli ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej. Najczęściej kobiety narzekają na mdłości poranne, jednak nie jest to regułą, ponieważ występują też o innych porach dnia. Nieraz łączą się ze zwiększoną wrażliwością na zapachy i smaki, mogą być prowokowane niektórymi woniami. Niczym dziwnym nie są też tzw. „zachcianki”, czyli nieodparta i nagła chęć zjedzenia konkretnego produktu lub łączenie ze sobą produktów pozornie do siebie niepasujących. O ile umiarkowane nudności i wymioty są w tym okresie czymś całkowicie normalnym, o tyle bardzo silne i utrzymujące się długo objawy tego rodzaju są już niepokojące i mogą świadczyć o wystąpieniu hyperemesis gravidarum, czyli tzw. niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. W takiej sytuacji utrzymanie jakiegokolwiek pożywienia lub płynów może okazać się trudne, trzeba więc będzie podjąć odpowiednie działania, by zapobiec odwodnieniu organizmu — zwykle poprzez podanie kroplówki jak również i leków przeciwwymiotnych (w pełni bezpiecznych dla dziecka)5. Jak radzić sobie z nudnościami i wymiotami? Nudności czy wymioty w pierwszym trymestrze ciąży nie są niczym niepokojącym i dotyczą większości kobiet. Nie można ich całkowicie wyeliminować, jednak istnieją sposoby na złagodzenie tych objawów: – jedzenie niewielkich porcji lekkostrawnych pokarmów, – ograniczenie spożywania pokarmów tłustych, – niewątpliwie wybieranie lekkich i łagodnych potraw (pikantne mogą zaostrzyć objawy), – podobnie picie herbatek ziołowych np. mięty, która pomoże zneutralizować metaliczny posmak (przyjmowanie większej ilości ziół warto jednak skonsultować z lekarzem), – również spożywanie produktów z imbirem np. herbaty imbirowej, korzenia imbiru czy cukierków imbirowych. Inna dolegliwość to częste oddawanie moczu Związane są z uciskiem macicy oraz zwiększoną objętością wewnątrznaczyniową. Niczym niepokojącym nie są obfitsze niż zazwyczaj upławy z pochwy — zwykle mają postać śluzowatej wydzieliny o barwie przejrzystej lub lekko białawej. Z pewnością z lekarzem należy się skontaktować, gdy zauważymy nieprzyjemny zapach lub żółtawy kolor upławów, bądź też będzie nam dokuczać świąd czy pieczenie. Wiele kobiet cierpi też z powodu zaparć i zgagi, wynikających ze zmian fizjologicznych zachodzących w układzie trawiennym. Chociaż tkliwość i powiększenie piersi było jednym z pierwszych objawów, które kobiety zauważają często jeszcze przed wykonaniem testu ciążowego. Około 6 tygodnia ciąży wyraźnie widoczne jest już powiększenie gruczołów pęcherzykowych w sutkach, a także przebarwienie brodawek i obwódek piersiowych. Naczynia krwionośne na piersiach stają się poszerzone i bardziej widoczne. Nadal utrzymuje się „huśtawka nastrojów”, a także zmęczenie i drażliwość — mogą towarzyszyć kobietom zwłaszcza do ok. 16 tygodnia ciąży6. Przeczytaj także: Pierwsze objawy ciąży – jak je rozpoznać? 5, 6. Lesley Regan, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, tłum. dr Julia Szołtysek, wyd. Esteri, Wrocław 2016 Jak wzrasta masa ciała w trakcie ciąży? Planujące dziecko kobiety często mają obawy związane ze wzrostem masy ciała w ciąży. Warto już na samym początku wiedzieć, na co się przygotować — kiedy mamy do czynienia z normalną sytuacją, a kiedy przyrost wagi jest zbyt mały lub niepokojąco duży. To, ile kobieta przytyje, zależy od wielu czynników, również od jej BMI (patrz ramka) sprzed ciąży. Przy BMI mieszczącym się w normie przyrost wagi to zwykle ok. 11-16 kg. Przy nadwadze powinien on wynieść maksymalnie 7-11 kg, a w przypadku otyłości 5-9 kg. W pierwszym trymestrze jest on nieznaczny, największy wzrost obserwujemy w trymestrze II. Na tę wagę składają się – waga dziecka ok. 3-4 kg, – waga łożyska i wód płodowych ok. 1,7 kg, – tkanka tłuszczowa matki ok. 2,5 kg, – zwiększona objętość krwi ok. 1,5 kg, – zatrzymywanie wody w organizmie ok. 2,5 kg, – waga macicy ok. 1 kg, – również obrzmiałe piersi ok. 0,5 kg7. Czym jest BMI? BMI to inaczej Body Mass Index, czyli wskaźnik masy ciała. Można go obliczyć poprzez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez podniesiony do kwadratu wzrost podany w metrach. BMI przydaje się przede wszystkim przy sporządzaniu oceny ryzyka wystąpienia chorób cywilizacyjnych związanych z nadwagą i otyłością np. miażdżycy czy choroby niedokrwiennej serca. Warto pamiętać, że wskaźnik BMI może być zawyżony np. u osób aktywnie uprawiających sport — w ich przypadku wyższa waga może być związana z masą mięśniową. Wskaźnik ten nie będzie również wiarygodny w przypadku dzieci do 14 roku życia oraz kobiet w ciąży. Chcąc oszacować przypuszczalny wzrost wagi w trakcie ciąży, bierzemy pod uwagę BMI sprzed ciąży. Co sugeruje konkretny wskaźnik BMI? – poniżej 16: wygłodzenie – 16-16,99: wychudzenie – 17-18,49: niedowaga – 18,5-24,99: waga prawidłowa – 25-29,99: nadwaga – 30-34,99: otyłość I stopnia – 35-39,99: otyłość II stopnia – powyżej 40: otyłość skrajna Źródło: 7. Lesley Regan, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, tłum. dr Julia Szołtysek, wyd. Esteri, Wrocław 2016 Źródła: – Encyklopedia PWN online, – Embriologia, materiały ze strony Pomorskiego uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, – prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone. Od zapłodnienia do urodzenia, 2013 – Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – Lesley Regan, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, tłum. dr Julia Szołtysek, wyd. Esteri, Wrocław 2016 – Sadler, Embriologia, Edra Urban&Partner Autor: Darek „W okresie zarodkowym komórki pogrupowane w 3 listki zarodkowe dalej dzielą się i różnicują, by w końcu stworzyć najważniejsze struktury zarodka.” 14. tydzień ciąży – badania. Między 6. a 14. tygodniem ciąży można wykonać pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL), który w tym okresie jest najdokładniejszym badaniem umożliwiającym precyzyjne określenie wieku ciążowego. Skip to content Ciąża i Poród Strona główna Ciąża i Poród Poród Planowanie Ciąży Etapy Porodu Połóg Co jeść podczas ciąży? Metody Antykoncepcyjne Ciąża – Tydzień po Tygodniu Sklep z zabawkami Blog Kontakt Search for: Zobacz wpisy Dziewiąty Tydzień CiążyJedenasty Tydzień Ciąży .6 ty tydzień ciąży
